Introductie

adres: Roggestraat 2 / Philippus Gastelaarsstraat 2
plaats: Doesburg
coordinaten: x 206.250, y 447.685
status: rijksmonument, monumentnummers 12987, 13060 en 12986
onderzoek: bouwhistorische verkenning met waardestelling
functie: stadhuis
opdrachtgever: Gemeente Doesburg

Voor het stadhuiscomplex van de gemeente Doesburg wordt momenteel een haalbaarheidsonderzoek in het kader van de mogelijke verkoop en herbestemming uitgevoerd. Bij dit onderzoek speelt de cultuurhistorische waarde een belangrijke rol. Een bouwhistorisch onderzoek moet inzicht geven in de bewaard gebleven historische structuur en de daarin te onderscheiden tijdlagen.

Het complex is opgebouwd uit een aantal bouwdelen. Aan de Roggestraat staat het historische stadhuis, bestaande uit het wijnhuis en het raad- of schepenhuis met daarnaast aan de Koepoortstraat het gebouw waarin voorheen de hoofdwacht ondergebracht was. Aan de hoofdwacht grenst de voormalige herberg Hof Gelria. In 1995 werden deze gebouwen uitgebreid met een nieuwe kantorenvleugel aan de Philippus Gastelaarsstraat en twee huizen aan de Koepoortstraat (voormalige huisnummers 5 en 7).
Het gebouw wordt vanaf begin maart 2023 niet meer gebruikt voor de huisvesting  van de ambtenaren van de gemeente, tijdens het onderzoek stonden de meeste ruimten leeg en was alleen de publieksbalie nog geopend.

Het wijnhuis, het raadhuis, Hof Gelria en Koepoortstraat 5 hebben een beschermde status als rijksmonument. De voormalige hoofdwacht is beschermd als gemeentelijk monument. Het stadhuis is gelegen binnen het door het rijk beschermde stadsgezicht Doesburg.
Aan ARCX is gevraagd om een bouwhistorisch onderzoek uit te voeren dat inzicht moet geven in de historische structuur en de daarin te onderscheiden tijdlagen, met een accent op de ontwikkeling van het historische casco, het voormalige gebruik, de historische interieurafwerkingen en veranderingen die in de directe omgeving plaatsvonden. Aan de hand van de onderzoeksresultaten kan zowel voor het complex als geheel als de afzonderlijke gebouwdelen bepaald worden welke cultuurhistorische waarden bij de verandering in het geding kunnen zijn, welke onderdelen behouden moeten worden en waar ruimte is voor nieuwe ontwikkelingen. Op concrete wijze is zo inzichtelijk gemaakt hoe de ruimtelijke structuur op deze plek tot stand gekomen is en welke kwaliteiten op samenhangende wijze een bijdrage kunnen leveren aan de toekomst.

plan van onderzoek
Het onderzoek heeft geresulteerd in een overzicht van de aanwezige cultuurhistorische waarden van de gebouwen, met het accent op de ruimtelijke ontwikkeling, de historische betekenis en de verschijningsvorm van zowel exterieur als interieur.
Met name de beschermde historische gebouwonderdelen kennen een complexe bouwgeschiedenis. Vanwege de beschikbare tijd had het onderzoek vooral een inventariserend karakter. Bij de analyse van de resultaten zijn hoofdzakelijk bestaande bronnen gebruikt, aangevuld met een veldverkenning op hoofdpunten en voor zover de gebouwen toegankelijk waren en constructies waargenomen kunnen worden.

Het onderzoek was opgebouwd uit een aantal onderdelen. Allereerst werden de aanwezige gegevens in de literatuur en in het Streekarchief De Liemers en Doesburg in Doesburg geïnventariseerd. In de verschillende digitale beeldbanken is gezocht naar historische afbeeldingen, foto’s en (kadastrale) kaarten.
Vervolgens is het gebouw op locatie onderzocht, waarbij op grond van zichtbare bouwsporen en in combinatie met de aangetroffen archiefgegevens, de belangrijkste veranderingen en verbouwingen gedocumenteerd zijn.
Het gebouw is bezocht op maandag 6 maart 2023. Het (niet destructieve) onderzoek werd uitgevoerd conform de Richtlijnen Bouwhistorisch Onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, SBN, VNG, Atelier Rijksbouwmeester en RGD dd april 2009.

digitale rapportage
Alle onderzoeksgegevens zijn chronologisch geordend en digitaal gepresenteerd in opeenvolgende vensters in een tijdlijn en voorzien van een waardering op www.tijdbeeld.com. De directe link naar de rapportage is: www.tijdbeeld.com/project/stadhuis?token=DBD6CYYH

Hoewel via de website een PDF-versie van het rapport gegenereerd kan worden, is dat hoofdzakelijk bedoeld als archieffunctie. Tekst en afbeeldingen zijn optimaal te bekijken via bovenstaande link. 

leeswijzer
De gebruiksgeschiedenis en de historische context van het stadhuis worden chronologisch beschreven in de Tijdlijn. Een samenvatting van de ruimtelijke ontwikkeling en een overkoepelende waardering van het gehele stadhuiscomplex zijn weergegeven onder Waardering.
De bouwgeschiedenis van de verschillende gebouwdelen waaruit het stadhuis bestaat is apart beschreven en per onderdeel voorzien van een waardering. Zie hiervoor de tegels wijnhuis/raadhuis, hoofdwacht, Hof Gelria en nieuwbouw.