Adres: Grote Kerkplein 12-13 en Praubstraat 2
Postcode: 8011 PK/ND Zwolle
Coördinaten: x 237.127, y 438.364
Status: gemeentelijk monument
Onderzoek: bouwhistorische verkenning met waardestelling
Functie: woonhuizen, stekenbakkerij
Bouwjaar: late middeleeuwen, zeventiende eeuw, ca. 1870 en latere verbouwingen
Op dit moment worden plannen voorbereid voor een verbouwing van het gemeentelijk monument Grote Kerkplein 12-13 / Praubstraat 2 in Zwolle. Dit complex staat ook wel bekend als het ‘Zwolse Balletjeshuis’ en bestond oorspronkelijk uit drie huizen: een huis aan het Grote Kerkplein en twee huizen aan de Praubstraat en Papendwarsstraat. De vroegste ruimtelijke ontwikkeling is lastig te herleiden. Er zijn fragmenten uit de late middeleeuwen aangetroffen, maar ook onderdelen uit de zeventiende eeuw. In 1845 startte J. Van der Kolk aan het Grote Kerkplein een ‘stekenbakkerij’, waarna de panden in 1860 werden samengevoegd. Tot op heden worden hier in de kelder onder de winkel nog altijd ‘steken’ of ‘Zwolse Balletjes’ gebakken.
Vanwege de monumentenstatus spelen de cultuurhistorische waarden een belangrijke rol bij de planbeoordeling. De bouwhistorische verkenning geeft inzicht in de bouwgeschiedenis van het gebouw op hoofdlijnen, de bewaard gebleven historische onderdelen en de aanwezige cultuurhistorische waarden. Aan de hand van de onderzoeksresultaten kan bepaald worden welke cultuurhistorische waarden bij de gewenste veranderingen in het geding kunnen zijn en waar ruimte is voor nieuwe ontwikkelingen.
Onderzoek en veldwerk
Het onderzoek heeft plaatsgevonden conform de Uitvoeringsrichtlijn Bouwhistorisch onderzoek met waardestelling URL 2007 van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) uit 2024. Hierbij is samengewerkt met ARCX buro voor monumentenzorg en cultuurhistorie uit Doesburg en ELKA cultuurhistorie uit Vragender. Het onderzoek is opgebouwd uit een aantal onderdelen:
Literatuuronderzoek
Het inventariseren van direct beschikbare gegevens uit de literatuur. Hierbij vormden de bouwhistorische inventarisatie van het pand uit 2012 van bureau Bouwwerk en de daaruit voortkomende redengevende omschrijving van het gemeentelijk monument het startpunt.
Archiefonderzoek
Het raadplegen van het bouwdossier via Collectie Overijssel in Zwolle en het verzamelen van kadastrale (hulp)kaarten en historische afbeeldingen via diverse beeldbanken.
Veldwerk
Het veldwerk op locatie heeft plaatsgevonden op 19 september 2024. Op basis van de zichtbare bouwdelen zijn de belangrijkste bouwfasen en veranderingen van de ruimtelijke structuur uiteengezet. Om zicht te krijgen op de historische structuur heeft de opdrachtgever, in overleg met de gemeente, op een aantal plaatsen (delen van) latere wand- en plafondafwerking verwijderd.
Digitale rapportage op www.tijdbeeld.com
De onderzoeksresultaten zijn vastgelegd en aangeleverd via de website TIJDBEELD. Op www.tijdbeeld.com zijn alle gegevens chronologisch geordend en digitaal gepresenteerd in opeenvolgende vensters in de tijdlijn en voorzien van een waardestelling. De directe link naar de rapportage is: http://www.tijdbeeld.com/project/grote-kerkplein-12-13---praubstraat-2?token=9OFXJXTK
De rapportage blijft voor onbepaalde tijd via de website ontsloten. Via de website (Downloads) kan een PDF-versie van het rapport gedownload worden. Dit bestand wordt automatisch gegenereerd en heeft daardoor beperkingen in de opmaak en weergave. Het is bedoeld als archieffunctie en voor bijvoorbeeld de aanvraag van een vergunning en het uploaden van de rapportage naar het Omgevingsloket. Tekst en afbeeldingen zijn optimaal te bekijken via bovenstaande link.
Situering
Het onderzochte gebouw is gelegen ten zuiden van de Grote- of St. Michaëlskerk, in de middeleeuwse stadskern van Zwolle. Op deze locatie vormen twee vrij smalle bouwblokken de zuidelijke gevelwand van het Grote Kerkplein. De twee bouwblokken worden van elkaar gescheiden door de Papenstraat. Het pand maakt onderdeel uit van het oostelijke bouwblok en staat op de hoek van het Grote Kerkplein, de Praubstraat en de Papendwarsstraat.