Inleiding

Introductie

Aanleiding voor het bouwhistorisch onderzoek naar de Theresiakapel in Hoogkerk vormen de herbestemmings- en uitbreidingsplannen. Vanwege de herbestemming zullen er waarschijnlijk bouwkundige ingrepen in en om het pand plaatsvinden. Dit onderzoek levert een bijdrage aan de historische kennis over het gebouw, waarbij met name de cultuurhistorische waardering een schakel vormt in de toetsing van de verbouwingsplannen. Architectenbureau Holstein Restauratie Architectuur heeft de opdracht verleend voor dit bouwhistorisch onderzoek.

Het gebouw heeft een gemeentelijke monumentstatus (nr. 101693). De Theresiakapel (of volledig: Kapel Theresia van het Kindje Jezus) is in 1927 gebouwd als Rooms-katholieke kapel door de Groninger architect A. Th. Van Elmpt.

Onderzoek

In het onderzoek is de nadruk gelegd op de oorspronkelijke bouwperiode en functie in combinatie met het ruimtelijke ontwerp. Door het vaststellen van de cultuurhistorische kwaliteiten van de relatief goed bewaarde kapel kunnen nieuwe ontwikkelingen zorgvuldig beoordeeld worden.

Op 27 maart 2020 zijn de archieven in de Groninger Archieven geraadpleegd en heeft het veldwerk in de kapel plaats gevonden. Het onderzoek is in april 2020 uitgevoerd door drs. Daan Wennips conform de Richtlijnen bouwhistorisch onderzoek (april 2009).

Digitale rapportage

Alle gegevens zijn chronologisch geordend en digitaal gepresenteerd in opeenvolgende vensters binnen de tijdlijn en voorzien van een waardering op www.tijdbeeld.com. De bouwgeschiedenis en tekstuele waardering zijn tevens visueel gepresenteerd door middel van faserings- en waarderingstekeningen. De directe link naar de rapportage is:

http://www.tijdbeeld.com/project/theresiakapel

Hoewel via de website een PDF-versie van het rapport gegenereerd kan worden, is dit hoofdzakelijk bedoeld als archieffunctie. Tekst en afbeeldingen zijn optimaal te bekijken via bovenstaande link.

In de bijlagen zijn de faserings- en waarderingsplattegronden opgenomen die een overzicht geven van de verschillende bouwfasen waarin het pand tot stand is gekomen. Ook is hier de redengevende beschrijving van het rijksmonument te downloaden.

Situering Theresiakapel

De Theresiakapel is gelegen aan de Zuiderweg schuin tegenover de ingang tot de suikerfabriek in Hoogkerk. De Zuiderweg is de doorgaande weg die in noord-zuidelijke richting loopt en zowel de spoorlijn Groningen-Leeuwarden als het Hoendiep kruist. De kapel is in 1927 gebouwd ten noordwesten van de Halmbuurt, een rond 1915 gebouwd wijkje genoemd naar de nabijgelegen strokartonfabriek 'De Halm'. In tegenstelling tot de overige bebouwing aan de Zuiderweg ligt de Theresiakapel enige meters achter de rooilijn van de straat.

Beschrijving huidige Theresiakapel

De Theresiakapel bevindt zich op een rechthoekig perceel, het pand bestaat uit een schip met aan de achterzijde (oostzijde) een inspringend priesterkoor en daarachter de vijfhoekige koorsluiting. De sacristie staat ten noorden van het priesterkoor en de absis. Een klein voorportaal met flankerende vertrekken bevindt zich tegen de westgevel van het schip.

Het schip heeft een rechthoekig grondplan en bestaat uit een ongedeelde ruimte van drie traveeën lang. Op het schip zit een zadeldak met kleine klokkentoren (dakruiter). De lagere absis aan de oostzijde heeft een dak bestaande uit een vijftal driehoekige dakschilden. De rechthoekige sacristie is qua bouwvolume ondergeschikt aan het kerkgebouw en heeft een driezijdig schilddak. Onder de absis zit een kelder die via de sacristie te bereiken is. De hoofdingang voor de kerkgangers bevindt zich centraal in de westgevel. Een secundaire priester ingang bevindt zich in de westgevel van de sacristie.