Introductie

naam: De Oude Loïne
adres: Rijksstraatweg 5
plaats: 7384AA  Wilp
coordinaten: x 207.030, y 470.910
status: rijksmonument, nr 38105
onderzoek: bouwhistorische verkenning met waardestelling
functie: boerderij

Voor de historische boerderij gelegen aan de Rijksstraatweg 5 in Wilp worden momenteel plannen ontwikkeld voor de verbouwing, verduurzaming en restauratie daarvan. Van deze boerderij werd een hoge ouderdom vermoed. Bekend was dat in 1854 het woongedeelte uitgebreid werd, samen met de bouw van de huidige vrijstaande schuur. Vanwege de beschermde status is het uitgangspunt om de historische structuur en de daarin te onderscheiden tijdlagen waar mogelijk te behouden en te versterken.

Aan ARCX is gevraagd om een bouwhistorisch onderzoek  uit te voeren dat inzicht moet geven in de bewaard gebleven historische structuur en de daarin te onderscheiden tijdlagen. Aan de hand van de resultaten van het onderzoek kan bepaald worden welke cultuurhistorische waarden bij de verandering in het geding zijn en hoeveel ruimte er is voor nieuwe ontwikkelingen.

plan van onderzoek
Het onderzoek heeft plaatsgevonden in samenwerking met Belfort Bureau voor Cultuurhistorie en Monumenten uit Doetinchem en Van Dalen Dendrochronologie uit Deventer.
Het onderzoek was opgebouwd uit een aantal onderdelen. Allereerst werden de aanwezige gegevens in de literatuur en de verschillende archieven geïnventariseerd. Vanwege de beperkingen van het Covid-19 virus werd hiervoor de gemeente Voorst benaderd. In de verschillende digitale beeldbanken zijn vervolgens historische afbeeldingen, foto’s en (kadastrale) kaarten verzameld.

Vervolgens is het gebouw op locatie onderzocht, waarbij op grond van zichtbare bouwsporen en in combinatie met de aangetroffen archiefgegevens, de belangrijkste veranderingen en verbouwingen gedocumenteerd zijn. Aanvullend hierop werden de historische gebintenstructuur en zolderbalklaag dendrochronologisch bemonsterd en gedateerd.
Het gebouw is bezocht op vrijdag 22 en donderdag 28 januari 2021. Het (niet destructieve) onderzoek werd uitgevoerd conform de Richtlijnen Bouwhistorisch Onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, SBN, VNG, Atelier Rijksbouwmeester en RGD dd april 2009.

Ten tijde van het onderzoek was het interieur van het rechter deel van het woongedeelte grotendeels gestript. Daardoor kon een goed zicht gekregen worden op de constructieve opzet van het casco, maar was er in het gebouw weinig informatie voorhanden over de oorspronkelijke indeling en latere aanpassingen daarvan. Het linker deel van de woning was nog bewoond en geheel afgetimmerd, hier konden geen waarnemingen gedaan worden.

digitale rapportage
Alle onderzoeksgegevens zijn chronologisch geordend en digitaal gepresenteerd in opeenvolgende vensters in een tijdlijn en voorzien van een waardering op www.tijdbeeld.com. De directe link naar de rapportage is: http://www.tijdbeeld.com/project/rijksstraatweg-5

Hoewel via de website een PDF-versie van het rapport gegenereerd kan worden, is dit hoofdzakelijk bedoeld als archieffunctie. Tekst en afbeeldingen zijn optimaal te bekijken via bovenstaande link. 

beschrijving
De boerderij is gelegen in de gemeente Voorst en is gesitueerd  aan de noordzijde van de dorpskern van Wilp tegen de binnenzijde van de IJsselbandijk. Naast de boerderij staat een vrijstaande schuur. Het gebouwencomplex ligt op een hoger gelegen erf dat toegankelijk is via een weg vanaf de Rijksstraatweg.

boerderij
De boerderij is gebouwd op een L-vormige plattegrond onder een met riet gedekt wolfdak. Het gebouw heeft de ruimtelijke opzet van een zogenaamd driebeukig hallehuis waarvan het dak ondersteund wordt door een zevental ankerbalkgebinten die het dak dragen. De gebinten lopen in het woongedeelte door.

woongedeelte
De nok van het woongedeelte staat haaks op die van het bedrijfsgedeelte. De woning is aan de oostzijde een stukje uitgebouwd. In het woongedeelte zijn ruimtelijk drie delen te onderscheiden; in het midden de centrale woonruimte, de heerd, met daarnaast een gang. Aan de rechter zijde is boven een overwelfde kelder een kamer met daar achter een hal en de trap naar de tussenverdieping. Tegen de achtergevel is een vertrek gesitueerd dat oorspronkelijk als geut functioneerde.
Het linker deel van het voorhuis functioneert als zelfstandige woning met op de begane grond en de zolder voor en achter een vertrek met daar tussen een hal/overloop en de trap.
De gemetselde gevels zijn rondom gepleisterd

bedrijfsgedeelte
In het bedrijfsgedeelte wordt de brede middenbeuk ingenomen door de deel met in de zijbeuken stalruimte in de kubbingen onder de hilden. 
De in schoon metselwerk opgetrokken achtergevel bevat centraal een baander, die geplaatst is in een zogenaamde onderschoer die afgesloten wordt met een korfboog met aanzet- en sluitstenen.
De ruimte boven de gebintplaten is afgesloten met een systeemplafond en was tijdens het onderzoek niet toegankelijk.

Voor een verdere beschrijving van het gebouw wordt verwezen naar de opmeting van de bestaande situatie  door ing. N Osinga dd 14-12-2020 die onder ‘downloads’ te raadplegen is.

schuur
Aan de oostzijde staat naast de boerderij een vrijstaande doorrijschuur. Deze schuur heeft een rechthoekige plattegrond en een met riet gedekt wolfdak. Het gebouw heeft net zoals het hoofdhuis de ruimtelijke opzet van een zogenaamd driebeukig hallehuis. Het dak wordt ondersteund door een vier ankerbalkgebinten.
In de noord- en de zuidgevel is centraal een baander opgenomen, afgesloten meteen korfboog met aanzet en sluitstenen. De dubbele deuren worden geflankeerd door ronde stalvensters met een roedeverdeling. De westgevel is ingedeeld met een reeks mestdeuren onder segmentbogen, afgewisseld met stalvensters van schokbeton.
In het interieur is aan de noordzijde een ruimte afgescheiden die oorspronkelijk dienst deed als bakhuis.