Inleiding

Adres:  Markt 18
Postcode:  7121 CS Aalten
Coördinaten:  x 237.127, y 438.364
Status:  gemeentelijk monument
Onderzoek:  bouwhistorische verkenning met waardestelling
Functie:  woonhuis, later bankgebouw en winkel
Bouwjaar:  ca. 1870, latere verbouwingen

Op dit moment worden door het Nationaal Onderduik Museum plannen voorbereid voor een verbouwing van het gemeentelijk monument Markt 18 in Aalten. Het pand zal na de verbouwing onderdeel uit gaan maken van het museum. Het huidige gebouw is omstreeks 1870 gebouwd als woonhuis. In 1931 werd het pand in gebruik genomen als notariskantoor met bankfiliaal van de Coöperatieve Middenstands Spaar- en Credietbank. Later werd het huis eigendom van de Amsterdamse Bank. Meer recent werd de begane grond ingericht als winkel. 

Vanwege de monumentenstatus spelen de cultuurhistorische waarden een belangrijke rol bij de planbeoordeling. De bouwhistorische verkenning geeft inzicht in de bouwgeschiedenis van het gebouw op hoofdlijnen, de bewaard gebleven structuren en de aanwezige cultuurhistorische waarden. Aan de hand van de onderzoeksresultaten kan bepaald worden welke cultuurhistorische waarden bij de gewenste veranderingen in het geding kunnen zijn en waar ruimte is voor nieuwe ontwikkelingen. 

Onderzoek en veldwerk
Het onderzoek heeft plaatsgevonden conform de Uitvoeringsrichtlijn Bouwhistorisch onderzoek met waardestelling URL 2007 van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) uit 2024. Hierbij is samengewerkt met ARCX buro voor monumentenzorg en cultuurhistorie uit Doesburg en ELKA cultuurhistorie uit Vragender. Het onderzoek is opgebouwd uit een aantal onderdelen:

Literatuuronderzoek
Het inventariseren van direct beschikbare gegevens uit de literatuur. Hierbij is tevens gebruik gemaakt van de recent uitgevoerde bouwhistorische verkenning van Markt 12-16 in Aalten en de redengevende omschrijving van het gemeentelijk monument uit 2017. 

Archiefonderzoek
Het raadplegen van het bouwdossier bij het Erfgoedcentrum in Doetinchem en het verzamelen van kadastrale (hulp)kaarten en historische afbeeldingen via diverse beeldbanken. 

Veldwerk
Het veldwerk op locatie heeft plaatsgevonden op 5 juli 2024. Op basis van de zichtbare bouwdelen en toegankelijke vertrekken zijn de belangrijkste bouwfasen en veranderingen van de ruimtelijke structuur uiteengezet. Gedurende het onderzoek was de begane grond nog in gebruik als winkel. 

Digitale rapportage op www.tijdbeeld.com
De onderzoeksresultaten zijn vastgelegd en aangeleverd via de website TIJDBEELD. Op www.tijdbeeld.com zijn alle gegevens chronologisch geordend en digitaal gepresenteerd in opeenvolgende vensters in de tijdlijn en voorzien van een waardestelling. De directe link naar de rapportage is: http://www.tijdbeeld.com/project/markt-18?token=WEDUKXHX
De rapportage blijft voor onbepaalde tijd via de website ontsloten. Via de website (Downloads) kan een PDF-versie van het rapport gedownload worden. Dit bestand wordt automatisch gegenereerd en heeft daardoor beperkingen in de opmaak en weergave. Het is bedoeld als archieffunctie en voor bijvoorbeeld de aanvraag van een vergunning en het uploaden van de rapportage naar het Omgevingsloket. Tekst en afbeeldingen zijn optimaal te bekijken via bovenstaande link. 
 

Situering
Het onderzochte pand is gesitueerd binnen de oude dorpskern van Aalten. Het gebouw maakt deel uit van de noordelijke gevelwand aan de Markt en ligt deels tegenover het stadhuiscomplex. Aan de achterzijde grenst het pand aan een open achtererf dat in gebruik is als parkeerplaats, toegankelijk is vanuit de Landstraat en in open verbinding staat met het Frerikspad. Deze steeg aan de rechterzijde van het pand leidt aan de oostzijde naar een binnenterrein met daaraan de hoofdtoegang tot het naastgelegen Nationaal Onderduik Museum. Aan de linkerzijde wordt het pand van de linker belending gescheiden door een smalle steeg of osendrop.