Waardering

samenvatting van de bouwgeschiedenis

Het gebied waar het onderzochte huis staat werd aan het eind van de veertiende eeuw bij de stad getrokken. Op het terrein ten noorden van het Spui werd het St.-Agnietenklooster gebouwd, dat na de reformatie in particuliere handen overging.
Van de laat middeleeuwse bebouwing bleef ter plaatse van het onderzochte huis niets bewaard. De huidige bebouwing ontstond grotendeels door nieuwbouw en de uitbreiding daarvan in de negentiende eeuw.
In 1854 werd het voorste deel van het huis vernieuwd, daarbij werd ook de huidige voorgevel opgetrokken en in 1882 werd het huis naar achteren uitgebreid en kreeg het de huidige hoogte. De begane grond  en het achterste deel van de verdieping werden daarbij ingedeeld als woning. Het voorste deel van de verdieping bleef in gebruik voor opslag. 
In de eerste helft van de vorige eeuw voegde men het huis samen met het linker buurpand en werd het op een aantal punten gemoderniseerd. De negentiende-eeuwse opzet en indeling van het huis bleef daarbij bestaan. 

waardering
De waardestelling is opgesteld volgens de Uitvoeringsrichtlijn Bouwhistorisch onderzoek met waardestelling URL 2007 van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM). De waardestelling vindt plaats op twee niveaus: het gebouwde object in relatie tot zijn bredere context en de betekenis van de verschillende onderdelen in relatie tot het object zelf. Het eerste betreffen de ‘contextuele waarden’ en het tweede de ‘intrinsieke waarden’. De waardestelling bestaat uit tekst en tekeningen die complementair en onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De intrinsieke waardestelling vindt zijn neerslag in nog te vervaardigen waarderingsplattegronden die later aan deze rapportage toegevoegd zullen worden. 

contextuele waarden
De contextuele waarden zijn volgens de Uitvoeringsrichtlijn Bouwhistorisch onderzoek onderverdeeld in een aantal deelwaardestellingen: historische waarden, ruimtelijke waarden, architectuurhistorische waarden, bouwhistorische waarden, kunsthistorische waarden, gebruikswaarden / functiespecifieke waarden en herinneringswaarden. Elk van deze deelwaarden wordt getoetst aan de hand van de criteria gaafheid en zeldzaamheid.

De bouwgeschiedenis en de bouwchronologie worden ook gepresenteerd op (later toe te voegen) faseringsplattegronden. Deze tekeningen zijn slechts voor een deel gebaseerd op absolute dateringen, zij geven vooral de relatieve chronologie weer zoals die afgeleid kan worden uit typologische en bouwhistorische kenmerken en de restauratiegeschiedenis. Eea in relatie met de gebruiksgeschiedenis voor zover bekend. Het is daarom onvermijdelijk dat binnen de tijdlijn onderdelen onbenoemd moeten blijven of met een onzekerheidsfactor gedateerd moeten worden. 
Genoemde plattegronden zijn tzt ook op hogere resolutie te downloaden via de knop ‘Downloads’.

blauw: hoge intrinsieke waarde, van cruciaal belang voor de structuur en/of de betekenis van het object. 
groen: positieve intrinsieke waarde, van belang voor de structuur en/of de betekenis van het object.
geel: indifferente intrinsieke waarde, van relatief weinig belang voor de structuur en/of de betekenis van het object.
kruizen: monumentwaarden van balklaag of dakconstructie.

historische waarden, gebruikswaarden / functiespecifieke waarden en herinneringswaarden
-   Grote Spui 19 is van algemeen historisch belang als onderdeel van de bebouwing ter plaatse van het verdwenen Agnietenklooster. 
-  Het huis herinnert vanwege de voormalige molensloot, die op of langs het perceel liep aan de zeventiende- en achttiende-eeuwse lakennijverheid waarbij de naastgegelegen watermolen een prominente rol speelde.
-  Grote Spui 19 is verder van belang als woning en bedrijfspand van de Amersfoortse schippersfamilie Houtzager, die op deze locatie vanaf het eind van de achttiende eeuw tot 1969 een scheepvaart- en transportbedrijf bezat. 
-  De hijsvoorziening in de voorgevel vormt samen met het op zolder aangebrachte hijsrad een tastbare verwijzing naar de handelsactiviteiten aan het Spui in de negentiende en twintigste eeuw. 
-  De indeling van de voorgevel met twee deuren en de aan de linker zijde vrijgehouden steeg verwijzen naar het voormalige praktische en economische belang van de bebouwing op het achterterrein.

ruimtelijke waarden
-   Grote Spui 19 is stedenbouwkundig van belang als onderdeel van de aaneengesloten bebouwing aan de oostzijde van Het Spui waarvan de percelering zeer waarschijnlijk dateert van voor de opname van dit gebied binnen de stadsmuren aan het eind van de veertiende eeuw. 
-   De situering van het huis aan het Spui met aan de achterzijde een groot groen binnenterrein verwijst indirect naar de ruimtelijke opbouw en indeling van het laat-middeleeuwse Agnietenklooster.
-   Het onderzochte huis levert vanwege zijn vorm, schaal en situering een positieve bijdrage aan de ruimtelijke structuur en het stadsbeeld ter plaatse.

architectuurhistorische  en kunsthistorische waarden
-    Grote Spui 19 is architectuurhistorisch van belang vanwege de opbouw, indeling, materialisatie en detaillering van de voor- en de achtergevel.
-    De indeling van het huis en de bewaard gebleven afwerking en decoratie van het interieur zijn van belang vanwege de verwijzing naar en herinnering aan de materiele woon- en werkcultuur van een schippers- en ondernemersfamilie uit de negentiende eeuw. In dit verband moeten met name de gangen op de begane grond inclusief vloerafwerking, deuren en kozijnen, de verdiepingstrap en de overloop op de verdieping, de keuken met de vaste inrichting en de ingebouwde kasten van de woonvertrekken op de begane grond specifiek genoemd worden. 
-    Het huis is verder van belang vanwege de bijdrage aan het vanaf de zeventiende eeuw ontstane gevelbeeld aan het Spui.

bouwhistorische waarden
-    Grote Spui 19 is bouwhistorisch belang vanwege de bewaard gebleven constructieve opzet van het negentiende-eeuwse casco. Van het in 1882 gerealiseerde huis bleven substantiële delen bewaard. Het gaat met name om de kapconstructie inclusief het hijsrad, het metselwerk en de kozijnen, ramen en deuren van de voor- en de achtergevel, de overwelfde kelder en de verdiepingsbalklagen. 
-    De ruimtelijke veranderingen die al voor de negentiende eeuw plaatsgevonden moeten hebben zijn zeer beperkt afleesbaar. In dit verband moeten als waardevolle elementen met name de tijdens het onderzoek niet waargenomen (gemeenschappelijke) bouwmuren genoemd worden. Mogelijk bevatten die nog waardevolle bouwsporen die van belang zijn voor de ontstaans- en verbouwgeschiedenis van het huis. Ook de op de verdieping toegepaste houten wanden zijn bouwhistorisch van belang.