Introductie

adres: Grote Spui 19
postcode:  3811GA  Amersfoort
coördinaten:  x 154.914, y 463.402
opdrachtgever: Blowout BV, dhr. J. Bremer
status:  rijksmonument
onderzoek:  bouwhistorische verkenning met waardestelling
functie:  woning
bouwjaar:  1854 met een verbouwing in 1882

Op dit moment worden plannen voorbereid voor de restauratie en verbouwing van het huis Grote Spui 19 in Amersfoort. Dit huis kreeg zijn huidige verschijningsvorm bij verbouwingen in 1854 en 1882.

Vanwege de monumentenstatus spelen de cultuurhistorische waarden een belangrijke rol bij de planvorming en de beoordeling daarvan. De bouwhistorische verkenning geeft inzicht in de bouwgeschiedenis van het gebouw op hoofdlijnen, de bewaard gebleven historische onderdelen en de aanwezige cultuurhistorische waarden. Aan de hand van de onderzoeksresultaten kan bepaald worden welke cultuurhistorische waarden bij de gewenste veranderingen in het geding kunnen zijn en waar ruimte is voor nieuwe ontwikkelingen. 

onderzoek en veldwerk
Het onderzoek heeft plaatsgevonden conform de Uitvoeringsrichtlijn Bouwhistorisch onderzoek met waardestelling URL 2007 van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) uit 2024. Hierbij is samengewerkt met BELFORT cultuurhistorie en monumenten uit Doetrinchem en ELKA cultuurhistorie uit Vragender. Het onderzoek werd opgebouwd uit een aantal onderdelen:

literatuuronderzoek 
In de literatuur zijn direct beschikbare gegevens en ouder (cultuurhistorisch) onderzoek geïnventariseerd.
archiefonderzoek
Door Peter Schut (Advies in Lagen) werd recent voor dezelfde opdrachtgever de bewoningsgeschiedenis van Grote Spui 1, 19, 21 en 27 onderzocht. Bij de uitvoering van het bouwhistorische onderzoek is van zijn rapportage dankbaar gebruik gemaakt. Door ARCX is geen aanvullend archiefonderzoek uitgevoerd. Wel is voor de volledigheid in Archief Eemland navraag gedaan naar bewaard gebleven historische bouwaanvragen, helaas zonder resultaat. Verder is in de verschillende beeldbanken gezocht naar historische afbeeldingen en werden bij het Kadaster de relevante hulpkaarten en kadastrale leggers geraadpleegd.
veldwerk
Het veldwerk op locatie heeft plaatsgevonden op woensdag 11 december 2024. Op basis van de zichtbare bouwdelen zijn de belangrijkste bouwfasen en veranderingen van de ruimtelijke structuur gedocumenteerd en vastgelegd. Ten tijde van het onderzoek waren grote delen van het huis gestript en op enkele plaatsen binnenwanden verwijderd. Er heeft geen aanvullend destructief onderzoek plaatsgevonden.

digitale rapportage op www.tijdbeeld.com
De onderzoeksresultaten zijn vastgelegd en aangeleverd via de website TIJDBEELD. Op www.tijdbeeld.com zijn alle gegevens chronologisch geordend en digitaal gepresenteerd in opeenvolgende vensters in de tijdlijn en voorzien van een waardestelling. De directe link naar de rapportage is: https://www.tijdbeeld.com/project/grote-spui-19
De rapportage blijft voor onbepaalde tijd via de website ontsloten. Via de website (Downloads) kan een PDF-versie van het rapport gedownload worden. Dit bestand wordt automatisch gegenereerd en heeft daardoor beperkingen in de opmaak en weergave. Het is bedoeld als archieffunctie en voor bijvoorbeeld de aanvraag van een vergunning en het uploaden van de rapportage naar het Omgevingsloket. Tekst en afbeeldingen zijn optimaal te bekijken via bovenstaande link.

beschrijving
Het huis is opgenomen in de oostelijke gevelwand aan het Spui en grenst aan de achterzijde aan een open groen binnenterrein. Het pand is gebouwd op een trapeziumvormige plattegrond en telt boven de begane grond een verdieping en een zolder onder een schilddak.  Het achterste deel van het huis is onderkelderd en grenst vanaf de verdiepingsvloer aan de linker zijde aan een smalle steeg tussen de huisnummers 19 en 21. De bakstenen voor- en achtergevel zijn opgetrokken in schoon metselwerk en het dak is gedekt met handvorm oud-Hollandse dakpannen.
De onderdelen van het huis worden verder in detail beschreven in de verschillende tijdvensters.