Tijdbeeld

Waardering

samenvatting van de bouwgeschiedenis
Het huis Melkmarkt 10 in Zwolle dateert in hoofdopzet uit 1474. Vanaf 1369 was de locatie al bebouwd. Van deze oudere voorganger werden substantiële delen hergebruikt. In ieder geval delen van de verdiepingsbalklaag, de kapconstructie en waarschijnlijk ook de bouwmuren dateren uit de veertiende eeuw. Het object heeft haar huidige verschijningsvorm gekregen bij een aantal verbouwingen in de vorige eeuw, waarbij de veranderingen van 1919-1920 dominant waren. Bij deze bouwcampagne ontstond niet alleen een geheel nieuw achterhuis, maar werd tevens de redelijk gaaf bewaarde en zeldzame natuurstenen voorgevel gerestaureerd en aangevuld. 

waardering
De cultuurhistorische waardering is volgens de Richtlijnen bouwhistorisch onderzoek onderverdeeld in een aantal deelwaardestellingen: algemene historische waarden en waarden vanuit de gebruikshistorie, ensemblewaarden en stedenbouwkundige waarden, architectuurhistorische waarden en bouwhistorische waarden. Elk van deze deelwaarden wordt getoetst aan de hand van de criteria gaafheid (authenticiteit) en zeldzaamheid. Daarnaast zijn zowel de bouwfasering als de waardestelling visueel gepresenteerd op ingekleurde plattegronden van het gebouw. De afgebeelde plattegronden zijn tevens in hogere resolutie te downloaden. De tekeningen dienen in samenhang met de tekstuele waardestelling bekeken te worden.
Ten tijde van het onderzoek was er geen accurate en actuele opmetingstekening van het gebouw beschikbaar. De faserings- en waarderingstekeningen zijn daarom indicatief en op hoofdlijnen uitgewerkt op uit 2011 daterende ondergronden opgesteld door BOAG Advies en Management uit Rotterdam.   

Op de waarderingsplattegronden zijn de cultuurhistorische waarden van de ruimtelijke structuur in drie gradaties in kleur weergegeven: 
-Hoge monumentwaarden (blauw): elementen van cruciaal belang voor de structuur en/of betekenis van het object. 
-Positieve monumentwaarden (groen): elementen van belang voor de structuur en/of betekenis van het object.
-Indifferente monumentwaarden (geel): elementen van relatief weinig belang voor de structuur en/of betekenis van het object.
-Kruizen: monumentwaarden van balklaag.
 

Waarden vanuit de gebruikshistorie
De constructieve opbouw van het voorhuis aan de Melkmarkt en de plafondschilderingen op de verdiepings- en zolderbalklaag zijn representatief voor de hoge sociale status van de eigenaren en bewoners van het pand in de late middeleeuwen. Het gebruik als bedrijfspand van een drukkerij/uitgeverij in een omgeving waarin deze bedrijfstak in de negentiende en twintigste eeuw sterk vertegenwoordigd was, is nog af te lezen aan de sobere en utilitaire vormgeving van het exterieur van het achterhuis.

Ensemblewaarden
Samen met de directe belendingen levert Melkmarkt 10 een dominante bijdrage aan de historische beleving in dit stadsdeel, niet in de laatste plaats door de bijzonder vormgegeven en gematerialiseerde voorgevel. Met name het voorhuis aan de Melkmarkt draagt in hoge mate bij aan de ruimtelijke kwaliteit van de bebouwing in dit deel van het centrum. De opbouw van het complex weerspiegelt de historische hiërarchie, opgebouwd uit een ouder representatief voorhuis aan de straat dat met een binnenplaats gescheiden is van de daaraan ondergeschikte bebouwing aan de achterzijde.
 
Architectuurhistorische waarden
Het complex is vooral van belang vanwege de ruimtelijke-esthetische kwaliteit van het exterieur van het voorhuis en dan met name de uit 1474 daterende natuurstenen voorgevel. Sinds de restauratie in de jaren 1919-1920 is deze gevel vrijwel niet meer veranderd. Zij is daarmee tevens een gaaf en zeldzaam voorbeeld voor de destijds heersende restauratiefilosofie en de toepassing van de toenmalige restauratietechnieken.

Bouwhistorische waarden
Het casco van het voorhuis bleef gaaf bewaard en is representatief voor de locale bouwtraditie in de periode van ontstaan. De plafondschildering van de verdiepingsbalklaag is in Zwolse context zeer zeldzaam vanwege de omvang, de gaafheid en de latere afwerking met spreidsel. 
In dit verband kan ook de kapconstructie en de toegepaste linksdekkende Hildesheimer dakpannen (mogelijk aangebracht bij de restauratie van 1919-1920) niet onvermeld blijven.  
Van het interieur dient de verdiepingstrap aan de voorzijde als prominent onderdeel van de werkzaamheden van 1919-1920 genoemd te worden en ook de zoldertrap en de indeling van de zolder aan de achterzijde vertegenwoordigen nog een zekere waarde. Door latere verbouwingen is de rest van het historische interieur verloren gegaan of als onherkenbaar rudiment blijven bestaan. 
Hoewel slechts een deel van de bouwmuren tijdens het onderzoek zichtbaar was, maken de in de rechter bouwmuur aangetroffen bouwsporen in de vorm van een natuurstenen goot, spaarbogen en een groot ingehakt rookkanaal duidelijk dat in deze muren veel van de bouwgeschiedenis afleesbaar is. Zij vormen daarmee een rijke historische bron. 
De grootste waarden van het achterhuis zijn conceptueel van aard, behoudens de gietijzeren kolommen die de balklagen ondersteunen en de vensterindeling en -afwerking aan de binnenzijde bevat dit bouwdeel geen vermeldenswaardige onderdelen.