Introductie

naam: De Berkelaar
adres: Zelhemseweg 37
plaats: 6999DP Hummelo
coordinaten: x 216.440, y 446.615
status: gemeentelijk monument
onderzoek: bouwhistorische verkenning met waardestelling
functie: boerderij
opdrachtgever: familie Verduijn - Van Haselen

Voor de historische boerderij ‘De Berkelaar’ aan de Zelhemseweg 37 in Hummelo worden momenteel plannen ontwikkeld voor de verbouwing en verduurzaming daarvan. Deze kleine boerderij werd gebouwd in 1874 en verkeert voor een groot deel nog in de oorspronkelijke staat. Vanwege de beschermde status als gemeentelijk monument is het uitgangspunt om bij de verbouwingsplannen de historische structuur en de daarin te onderscheiden tijdlagen waar mogelijk te behouden en te versterken.

Aan ARCX is gevraagd om een bouwhistorisch onderzoek  uit te voeren dat inzicht moet geven in de bewaard gebleven historische structuur en de daarin te onderscheiden tijdlagen. Aan de hand van de resultaten van het onderzoek kan bepaald worden welke cultuurhistorische waarden bij de verandering in het geding zijn en hoeveel ruimte er is voor nieuwe ontwikkelingen.

plan van onderzoek
Het onderzoek was opgebouwd uit een aantal onderdelen. Allereerst werden de aanwezige gegevens in de literatuur en de verschillende archieven geïnventariseerd. Daarbij kon gebruik gemaakt worden van de door de eigenaar in het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers verzamelde bouwaanvragen. In de verschillende digitale beeldbanken is vervolgens gezocht naar historische afbeeldingen, foto’s en (kadastrale) kaarten.

Vervolgens is het gebouw op locatie onderzocht, waarbij op grond van zichtbare bouwsporen en in combinatie met de aangetroffen archiefgegevens, de belangrijkste veranderingen en verbouwingen gedocumenteerd zijn.
Het gebouw is bezocht op dinsdag 14 december 2021. Het (niet destructieve) onderzoek werd uitgevoerd conform deRichtlijnen Bouwhistorisch Onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, SBN, VNG, Atelier Rijksbouwmeester en RGD dd april 2009.

digitale rapportage
Alle onderzoeksgegevens zijn chronologisch geordend en digitaal gepresenteerd in opeenvolgende vensters in een tijdlijn en voorzien van een waardering op www.tijdbeeld.com. De directe link naar de rapportage is: http://www.tijdbeeld.com/project/zelhemseweg-37

Hoewel via de website een PDF-versie van het rapport gegenereerd kan worden, is dit hoofdzakelijk bedoeld als archieffunctie. Tekst en afbeeldingen zijn optimaal te bekijken via bovenstaande link. 

beschrijving
De boerderij is gelegen buiten de bebouwde kom van Hummelo  op een ruim erf ingeklemd tussen een bosperceel in het westen en de Wittenbrinksche beek. Op het erf van de boerderij, dat toegankelijk is via een inrit aan de Zelhemseweg,  staan verder een met de boerderij verbonden woning en een aantal agrarische bijgebouwen die niet onder de bescherming vallen en geen cultuurhistorische waarden vertegenwoordigen. Deze gebouwen zijn verder niet onderzocht.

gebouw
Het gebouw heeft een rechthoekige plattegrond onder een met gesmoorde (machinale) oud-Hollandse dakpannen gedekt zadeldak dat aan de achterzijde afgewolfd is. Het gebouw heeft de ruimtelijke en constructieve opzet van een zogenaamd driebeukig hallehuis, waarvan het dak ondersteund wordt door een drietal ankerbalkgebinten die het dak dragen. Het voor- en het achterhuis hebben vrij hoge dragende zijgevels. De boerderij is aan de westzijde met een tussenlid verbonden met een moderne woning. De gevels zijn rondom uitgevoerd als schoon metselwerk.

Voor de indeling van de plattegronden en de gevels van de boerderij wordt verwezen naar de recente opmetingstekening door architect Peter Masselink.