Advies en waardering
samenvatting bouwgeschiedenis
De boerderij Zegwaartseweg 43 in Zoetermeer is in de eerste helft van de 18e eeuw gebouwd, na de droogmaking van de Binnenwegse polder in 1701. Later in de 18e eeuw of aan het begin van de 19e eeuw zal de langgerekte boerderij uitgebreid zijn met een oostelijke uitbouw, waardoor het gebouw een T-vormige plattegrond kreeg. Aan de noordzijde van de uitbouw stond tot ver in de 20e eeuw een bijgebouw dat als karnmolen in gebruik was. In 1947 vond een grondige verbouwing plaats, waarbij de gevels voor het grootste deel opnieuw opgetrokken werden en voorzien werden van nieuwe vensters en -indeling. Ook de indeling van het woongedeelte is in 1947 gewijzigd. In combinatie met de bouw van een nieuwe landbouwschuur werd het stalgedeelte in 1962 ingekort en voorzien van een nieuwe achtergevel.
waardering
De waardering is uitgewerkt in onderstaande deelwaardestellingen:
algemene historische waarden en waarden vanuit de gebruikshistorie
De boerderij is van algemeen belang vanwege de herinnering aan en de verwijzing naar de ontwikkeling van de melkveehouderij en de boter- en kaasmakerij in het veenweidegebied van Zegwaart. Het belang van het historische gebruik blijkt met name uit de bewaard gebleven scheiding in een woongedeelte aan de voorzijde en een bedrijfsgedeelte aan de achterzijde. Verdere concrete waardevolle sporen van het gebruik zijn door het stopzetten van de bedrijfsvoering en de modernisering en verandering van het interieur in de tweede helft van de 20e eeuw verdwenen. De (voormalige) grootte van de boerderij zegt wat over de aanwezigheid van een afzetmarkt en welgestelde investeerders nabij grote steden als Den Haag. De boerderij is eigendom geweest van (politiek) invloedrijke bewoners, waaronder Jhr. E.F.M.J. Michiels van Verduynen en E.L.L. Baron van Tuyll van Serooskerken.
ensemblewaarden en stedenbouwkundige waarden
De boerderij is van belang als onderdeel van het grotendeels verdwenen historische boerderijlint dat in de 18e eeuw ontstond langs de Zegwaartseweg na droogmaking van de Binnenwegse- en Palensteinse polder.
De boerderij is verder van belang vanwege de situering op een ruim en open erf, verhard aan de zijde van het bedrijfsgedeelte en met een historisch bijgebouw aan de straatzijde en een (sier)tuin rond het woongedeelte.
architectuurhistorische waarden
Door de ingrijpende verandering en vernieuwing van het exterieur in 1947 en (in mindere mate) in 1962, beperkt de architectuurhistorische waarde zich hoofdzakelijk tot de hoofdvorm van een langgerekte rietgedekte boerderij met oostelijke uitbouw. De scheiding tussen woon- en bedrijfsgedeelte manifesteert zich in de verschillende vormgeving van deuren en vensters en de aanwezigheid van een hooiluik in de noordgevel. In het interieur vertegenwoordigt de duidelijke scheiding tussen een grotendeels open en ongedeelde bedrijfsgedeelte en het met binnenwanden ingedeeld woongedeelte een belangrijke conceptuele waarde. De oorspronkelijke scheiding tussen beide delen is op de begane grond herkenbaar in de huidige gang door de overgang van gedecoreerde naar ongedecoreerde balken.
In materiële zin is de waarde van in 1947 gerealiseerde indeling van gevels en interieur indifferent, deze verbouwing was hoofdzakelijk gebaseerd op pragmatische gronden. Bij de destijds doorgevoerde nieuwe indelingen van de gevels en de plattegrond is gebroken met de streek- en productiegebonden bouwtraditie. Deze verbouwing vormt daarmee een harde breuklijn in de ruimtelijk-historische ontwikkeling van de boerderij die de afleesbaarheid van de bouwgeschiedenis van deze boerderij zeer negatief heeft beinvloed. Hoewel deze bouwfase het huidige beeld domineert en vrij gaaf bewaard bleef, zijn de vorm en het decoratieschema daarvan zeker niet zeldzaam.
Op de zolder wordt de architectuurhistorische waarde gevormd door de bedstede in de uitbouw en de indeling met slaapvertrekken boven het woongedeelte die waarschijnlijk uit de 19e eeuw dateert.
bouwhistorische waarden
De boerderij is bouwhistorisch van belang vanwege de zeer gaaf bewaard gebleven constructieve opzet uit de bouwtijd, bestaande uit enkelvoudige zolderbalklagen, vlieringvloer en de kapconstructies.
waarderingsplattegronden
De waardering is tevens uitgewerkt op bijgaande waarderingsplattegronden. Vanwege het grote verschil in conceptuele en materiele waarden zijn voor de begane grond deze waarden op verschillende plattegronden weergegeven.
- conceptuele waarden hebben betrekking op de hoofdlijnen van het gehele gebouwde concept van het gebouw en
- materiele waarden hebben betrekking op stoffelijk bewaard gebleven onderdelen van het gebouw of de decoraties daarvan.
blauw = hoge monumentwaarden, van cruciaal belang voor de structuur en/of betekenis van het object
groen = positieve monumentwaarden, van belang voor de structuur en/of betekenis van het object
geel = indifferente monumentwaarden, van relatief weinig belang voor de structuur en/of betekenis van het object