Advies en waardering
Samenvatting van de bouwgeschiedenis
Tussen twee oudere, mogelijk zeventiende-eeuwse, bouwmuren is in de late achttiende eeuw het huidige voorhuis van Thorbeckegracht 15 opgetrokken. Dit voorhuis kreeg een representatieve gevel met hardstenen plint, kroonlijst met consoles en drie vensterassen. De beperkte breedte van het perceel maakte dat de ruimtes ontsloten werden door een lange gang tegen de rechter bouwmuur. Opmerkelijk is dat het pand daarnaast ook een centrale trappartij kent, waarmee op ieder niveau een voor- en achterkamer indeling ontstond. Deze splitsing stond ter plaatse van de kelder en begane grond waarschijnlijk in verband met (de mogelijkheid tot) separate verhuurbaarheid van beide keldervertrekken.
In de negentiend eeuw onderging het pand een moderniseringsslag. De separate bereikbaarheid van de kelder werd waarschijnlijk beëindigd door verwijdering van de centrale keldertrap. Door verwijdering van deze trap werd de mogelijkheid gecreëerd om suitedeuren tussen de voor- en achterkamer op de begane grond te plaatsen, wat een aanzienlijke ruimtelijke winst opleverde. Daarnaast werden de ramen en deuren vernieuwd, waarmee de bewoners meegingen in het veranderende modebeeld.
In 1941 werd de gang op de begane grond gewijzigd, de keldertrap en verdiepingstrap werden vervangen en omgedraaid. Een groot deel van de verdiepingsbalklaag werd vernieuwd. Verder werd er een keuken op het achterterrein gebouwd, waarmee het oude privaat verdween. Op de eerste verdieping kwam een badkamer.
In 1967 werd het pand aangemerkt als Rijksmonument waarna het vervolgens in 1972 werd gerestaureerd waarbij met name de kap en de kozijnen onder handen werden genomen. De markiezen in de voorgevel zijn in 1995 toegevoegd.
waardering
De cultuurhistorische waardering is onderverdeeld in een aantal deelwaardestellingen. Daarnaast worden de bouwfasering en de waardering visueel gepresenteerd op de faserings- en waarderingsplattegronden, deze zijn in hoge resolutie te downloaden onder de knop ‘bijlagen’.
Faseringsplattegronden
- donkerbruin: oudere bouwmuren, mogelijk zeventiende-eeuws
- lichtbruin: late achttiende eeuw: bouw van het voorhuis
- groen: negentiende eeuw: moderniseringen
- blauw: 1941: wijzigingen indeling
- oranje: 1972-1995: restauratie en latere wijzigingen
waarderingsplattegronden
- blauw: hoge monumentwaarden, van cruciaal belang voor de structuur en/of de betekenis van het object.
- groen: positieve monumentwaarden, van belang voor de structuur en/of de betekenis van het object.
- geel: indifferente monumentwaarden, van relatief weinig belang voor de structuur en/of de betekenis van het object.
De datering van de bovenliggende balklaag en vloer is aangegeven met een kruis in de ruimte.
algemene historische waarden en waarden vanuit de gebruikshistorie
- Thorbeckegracht 15 is van belang vanwege de herkenbaarheid van het historisch gebruik van het pand als voornaam woonhuis. De indeling en de fragmentarisch bewaard gebleven onderdelen van het historisch interieur bieden een kijkje in de materiële wooncultuur van een welgestelde familie in Zwolle.
ensemblewaarden en stedenbouwkundige waarden
- Het huis vormt een beeldondersteunende schakel in de historische gevelwand aan de Thorbeckegracht. De bouw van het laat achttiende-eeuwse voorhuis is kenmerkend voor de ruimtelijke ontwikkeling van de bebouwing aan ‘Den Dijk’, de latere Thorbeckegracht.
architectuurhistorische waarden
- Het gebouw is van belang vanwege de grotendeels gaaf bewaard gebleven laat achttiende-eeuwse voorgevel. De architectuurhistorische kwaliteiten van de gevel komen tot uitdrukking in de zorgvuldige vensterindeling over drie assen en het zorgvuldige metselwerk. De kroonlijst met consoles, hardstenen plint en traptreden leveren een cruciale bijdrage aan de representativiteit van de gevel.
- De voordeur, vernieuwd in de negentiende eeuw (aangepast in 1972), heeft een hoge waarde als historische modernisering van het pand.
- De stoep is nog altijd privaat bezit, zoals oorspronkelijk bedoeld.
- Aan de achterzijde ligt de architectuurhistorische waarde hoofdzakelijk besloten in de relatief gaaf bewaard gebleven laat achttiende-eeuwse metselwerk vanaf de eerste verdieping.
- Het hoofdvolume van het oorspronkelijke voorhuis is nog altijd zeer goed herkenbaar.
- De historische indeling met een zijgang en een centrale trappartij is in het pand nog goed herkenbaar. Alleen aan de voorzijde van de begane grond is deze structuur vrijwel onherkenbaar gewijzigd.
bouwhistorische waarden
- De bouwhistorische waarden zijn in materiële zin gelegen in de bewaard gebleven onderdelen uit de late achttiende eeuw en de relatief kleine aanpassingen hieraan in de negentiende eeuw.
- De kelder is qua indeling zeer karakteristiek voor het pand. De aanwezigheid van de schouw en (fragmentarisch aanwezige) wandtegels in het achterste keldervertrek getuigen van de historische functie van dit vertrek en hebben dus een hoge waarde.
- Bouwhistorische sporen van bijvoorbeeld de oude trapopgang en het houten traliewerk zijn getuigenissen van het historische gebruik en de oorspronkelijke indeling en hebben daarom een hoge waarde.
- De laat achttiende-eeuwse balklagen hebben een hoge waarde en bezitten nog altijd hun oorspronkelijke kleurige afwerking.
- De oorspronkelijke rondhouten kapconstructie heeft een hoge waarde.