Samenvatting van de bouwgeschiedenis
De bouwgeschiedenis van Oudestraat 70 in Kampen start in de late middeleeuwen. Het forse steenformaat in de gemeenschappelijke bouwmuren (10-lagenmaat van ca. 80 cm) laat zien dat hier reeds in de 14e eeuw stenen huizen stonden op langgerekte percelen. Het achterhuis achter Oudestraat 68 behoort al voor 1832 tot het perceel van Oudestraat 70. Dit bouwvolume bevat nog daksporen uit de eerste helft van de 14e eeuw en heeft/had samengestelde verdiepings- en zolderbalklagen. Het diepe huis aan de Oudestraat is waarschijnlijk verbouwd in de tweede helft van de 16e eeuw, heeft (alternerende) enkelvoudige balklagen en had oorspronkelijk één doorlopende kap met zeven eiken kromstijlgebinten.
In de late 18e- of vroege 19e eeuw werd de voorgevel aan de Oudestraat vernieuwd met een klokgevel. Om de indeling aan te laten sluiten bij de nieuwe vensterindeling, verhoogde men tevens de zolderbalklaag aan de voorzijde.
In 1912 vindt een voorzichtige omslag plaats van woonhuis tot winkel. Apotheker Ennema koopt het pand en richt het vertrek aan de voorzijde op de begane grond in als winkelruimte. De onderpui van de voorgevel werd hierop aangepast door het plaatsen van een winkelpui met portiek en een groot etalagevenster. De verdiepingsbalklaag aan de achterzijde van het diepe huis wordt waarschijnlijk in deze periode al verlaagd. In het eerste kwart van de 20e eeuw zal ook het pakhuis aan de Hofstraat grondig verbouwd zijn, waarbij de huidige verschijningsvorm is ontstaan.
Kort na 1920 werden Oudestraat 70 en het achtergelegen pakhuis aan de Hofstraat gekocht door Peter Bos, die hier zijn stomerij en stoffeerderij vestigde (later Peter Bos en Zoon). De begane grond van het achterhuis kreeg in 1923 een nieuwe stookplaats tegen de linker bouwmuur en werd destijds mogelijk voorzien van het nog aanwezige stucplafond.
In 1930 vond er een ingrijpende verbouwing plaats van het woon-winkelpand naar ontwerp van architect G.B. Broekema (1866-1946). Bos liet de begane grond van het diepe huis volledig uitbreken, realiseerde een aanbouw aan de achterzijde van het achterhuis, verplaatste de verdiepings- en zoldertrap, verlaagde de verdiepingsbalklaag van het achterhuis en wijzigde de indeling op de verdieping. Hiermee is grotendeels de huidige structuur en indeling van het pand ontstaan. De winkel op de begane grond ontving daglicht via een nieuwe lichtkap in het midden van het diepe huis, die voortaan een scheiding vormde tussen een zolder aan de voorzijde en achterzijde. Op de begane grond en verdieping resteren aanzienlijke restanten van het in 1930 aangebrachte winkel- en woninginterieur.
In de tweede helft van de 20e eeuw volgde een reeks verbouwingen van de winkel, waarbij de winkelpui meerdere keren werd gemoderniseerd en het voormalige open binnenterrein op de begane grond steeds verder overbouwd raakte. In 1958 werd de uit 1930 daterende aanbouw met een verdieping verhoogd. Kort na 1963 nam winkelier J.W.A. Karel Oudestraat 70 over van de firma Bos en Zoon en vestigde hier textielzaak ‘De Duif’. In 1975 werd de kledingwinkel HIER Mode geopend. Recent is de latere wand- en plafondafwerking op de begane grond grotendeels verwijderd.
Waardering
De tekstuele waardering van Oudestraat 70 in Kampen is onderverdeeld in onderstaande aantal deelwaardestellingen. Onder de architectuur- en bouwhistorische waarden worden concreet de onderdelen benoemd die hoge- of positieve monumentwaarden vertegenwoordigen.
Hoge monumentwaarden: deze zijn van cruciaal belang voor de structuur en/of betekenis van het object.
Positieve monumentwaarden: deze zijn van belang voor de structuur en/of betekenis van het object.
Algemene historische waarden en waarden vanuit de gebruikshistorie
- Oudestraat 70 is van belang vanwege de sterke herkenbaarheid van het historisch gebruik van het huis als woon-winkelpand. De met name op de verdieping gaaf bewaard gebleven structuur en indeling uit 1930 bieden samen met de bijbehorende, bewaard gebleven interieuronderdelen- en afwerking een waardevol inzicht in de winkeltrends en materiële cultuur van winkeliers omstreeks 1930.
- De opeenvolgende vestiging van apotheker Ennema in 1912 en stoffeerder Peter Bos in 1923 herinnert aan de transitie van wonen naar winkels, die vanaf de tweede helft van de 19e eeuw plaatsvond in de Oudestraat. Oudestraat 70 transformeerde in de loop van de 20e eeuw van woonhuis tot winkelpand met achter- en bovenwoning.
Ensemblewaarden (samenhang) en stedenbouwkundige waarden
- Oudestraat 70 voegt zich vanwege het behoud van de gemeenschappelijke bouwmuren in de historische percellering en rooilijn die in de Oudestraat in de late middeleeuwen kwam vast te liggen. Het diepe huis aan de Oudestraat en het achterhuis achter Oudestraat 68 vormden al voor 1832 een historisch-ruimtelijk ensemble.
- De zorgvuldig ontworpen voorgevels aan de Oudestraat en Hofstraat sluiten aan bij de laat-middeleeuwse percellering en leveren een waardevolle bijdrage aan het straatbeeld ter plaatse.
Architectuurhistorische waarden
- De architectuurhistorische waarden zijn voor wat betreft het exterieur hoofdzakelijk gelegen in de relatief gaaf bewaarde voorgevel aan de Oudestraat uit de late 18e- of vroege 19e eeuw, met T-schuifvensters en met kader van de winkelpui uit 1912. De gevel aan de Hofstraat is karakteristiek voor de (in vergelijking tot de Voorstraat) meer ondergeschikte en vaak bedrijfsmatig georiënteerde bebouwing aan de Hofstraat. Van belang is verder de vensterindeling in de achtergevels (verdieping en zolder) van het diepe huis en het achterhuis, met vensters uit de eerste helft van de 20e eeuw.
- Voor wat betreft het interieur is de bewaard gebleven indeling en interieurafwerking uit 1930 van het woon-winkelpand van hoge architectuurhistorische waarde. Op de begane grond van het diepe huis worden de waardevolle interieuronderdelen gevormd door de lichtstraat in de verdiepingsbalklaag en de bewaard gebleven restanten van het plafond van de voormalige winkel.
- Op de begane grond van het achterhuis zijn van hoge waarde: de verdiepingstrap, de terrazzovloeren in de naastgelegen voormalige gang en linksachter gelegen voormalige badkamer, het plafond met kraalschroten en hierin opgenomen lichtstraat in de voormalige badkamer en het stucplafond in de ruimte achter de verdiepingstrap. Het restant van de wandafwerking in de voormalige badkamer met marmerimitatie is fragmentair en heeft een positieve waarde.
- Op de verdieping vertegenwoordigt de in 1930 ontstane indeling en structuur een hoge architectuurhistorische waarde. Waardevolle interieuronderdelen in het diepe huis zijn de lichtkap, de ladderramen in de wit geschilderde binnengevels en de zoldertrap. In het achterhuis vertegenwoordigt de gaaf bewaard gebleven overloop met inbouwkasten, paneeldeuren en wand- en plafondafwerking in kraalschroten een hoge architectuurhistorische waarde. De wand- en plafondafwerking met kraalschroten loopt door in de vertrekken aan de achterzijde en in de gang met ingetimmerd vertrek bij de zoldertrap. Gezamenlijk vormt dit een vrij gaaf bewaard en waardevol woninginterieur-ensemble uit 1930.
- De schouwen in de voorkamer en in het vertrek in het achterhuis op de verdieping zijn van positieve waarde.
Bouwhistorische waarden
- Oudestraat 70 is van groot belang vanwege de lange, rijke en afleesbare bouwgeschiedenis, die bij dit onderzoek slechts op hoofdlijnen in beeld gebracht kon worden. Met name met betrekking tot de balklagen zou het historische beeld na verbeterde zichtbaarheid bijgesteld kunnen worden. De bouwhistorische waarden zijn gelegen in de relatief gaaf bewaarde laat-middeleeuwse casco’s van het diepe huis aan de Oudestraat en het daarmee verbonden achterhuis achter Oudestraat 68. Behoud en/of restauratie dient hierbij het uitgangspunt te zijn. De mogelijke aanwezigheid van één of meer oudere kelders onder het pand blijft vooralsnog onbekend.
- In het diepe huis vertegenwoordigen de bouwmuren, de voorgevel en achtergevel (op verdiepingsniveau), de enkelvoudige balklagen, de gaaf bewaard gebleven eiken kapconstructie met kromstijlgebinten, de houten zoldervloeren en de op het dak liggende rode gegolfde Hollandse pannen een zeer hoge bouwhistorische waarde.
- In het achterhuis hebben de bouwmuren, de (zeer slecht zichtbare) bakstenen oostgevel, de westgevel (op verdiepingsniveau), de samengestelde verdiepings- en zolderbalklagen, de zeldzame 14e-eeuwse rechthoekige eiken daksporen, de houten zoldervloer en de op het dak liggende rode gegolfde Hollandse pannen een zeer hoge bouwhistorische waarde.
- De bouwmuren van het bouwvolume aan de Hofstraat gaan waarschijnlijk eveneens terug tot de late middeleeuwen en vertegenwoordigen een hoge bouwhistorische waarde.
- De niveauverschillen tussen de verschillende balklagen (vloerniveaus) is van bouwhistorische waarde vanwege de gelaagdheid en afleesbaarheid van de bouwgeschiedenis.