Waardering

samenvatting van de bouwgeschiedenis
Het noordelijk deel van het Zwolse stadscentrum werd in de late vijftiende eeuw binnen de ommuring van de stad getrokken door de bouw van een nieuwe stadsmuur op de zuidoever van de Thorbeckegracht. Buiten de muur lag langs het water een haven met loskade. Tot in de zeventiende eeuw was bouwen tegen de buitenzijde van de muur niet toegestaan. In 1676 en 1681 werden de terreinen aan de loskaden op de zuidoever van de Thorbeckegracht tegen betaling van grondgeld uitgegeven. Niet lang daarna zullen deze gronden bebouwd zijn. Aan de grachtzijde verscheen vanaf de achttiende eeuw een aaneengesloten, ondiepe pakhuis- en woonbebouwing tegen de muur. De stadszijde van de muur aan de Waterstraat was mogelijk al eerder door muurhuizen uit het zicht geraakt. In het begin van de jaren ‘60 waren de stadsmuur  en daarin opgenomen muurtorens nagenoeg volledig ingekapseld in de bebouwing aan de Buitenkant en Waterstraat.

Het laatste huis in de rij huizen ten oosten van de Vispoortenbrug is in de achttiende eeuw tegen de stadsmuur gebouwd. In 1811 kreeg de voorgevel op de begane grond een nieuwe indeling. Kort na 1850 werd het terrein links naast het huis bebouwd met een groot pakhuis. Een tot dan open ruimte links op de begane grond werd daardoor afgesloten en bestemd als brugwachtershuis.
In 1900 werd het rechter deel van het huis gesloopt en bij de nieuwbouw van het buurpand getrokken. Het resterende deel kocht de gemeente Zwolle aan om als brugwachterswoning van de Vispoortenbrug te gaan functioneren.

Na de de grootschalige sanering van het noordelijke deel van de binnenstad werd het huisje in 1976 gerestaureerd en uitgebreid met een aanbouw aan de linker zijde. Deze plannen waren van de hand van het bureau van stedenbouwkundige Jan Witpaard, die ook de opdrachtgever van de restauratie was en als eigenaar het huis ging bewonen.

waardering
De cultuurhistorische waardering van Buitenkant 35 in Zwolle is opgebouwd uit een aantal deelwaarderingen. Elk van deze deelwaarden is getoetst  aan de hand van de criteria gaafheid (authenticiteit) en zeldzaamheid.

De fasering en de waardering worden tevens visueel gepresenteerd op ingekleurde plattegronden. Deze faserings- en waarderingsplattegronden zijn als bijlage in hogere resolutie te downloaden.
De delen van het huis die na de aanwijzing als rijksmonument gerealiseerd zijn en buiten de bebouwingscontour van het historische bouwdeel vallen zijn als latere toevoeging niet op de waarderingsplattegrond gewaardeerd.

algemene historische waarden en waarden vanuit de gebruikshistorie

• Buitenkant 35 is voor de stad Zwolle van groot historische belang vanwege de betekenis voor de stadsverdediging, de scheepvaart en de daaraan gerelateerde bedrijvigheid en bewoning. Het huis is verder van belang als voormalige woning van de brugwachter van de Vispoortenbrug.
• Daarnaast vertegenwoordigt het huis een belangrijke algemene historische waarde vanwege de herinnering aan de herstructurering van het noordelijk stadsdeel in de jaren ’70 van de twintigste eeuw en de zorgvuldige restauratie en reconstructie van de laat vijftiende-eeuwse stadsmuur. De huidige situatie is het resultaat van de destijds heersende restauratieopvatting om waar mogelijk terug te keren naar de laatmiddeleeuwse toestand en daarmee de stadsmuur zoveel mogelijk weer in het zicht te krijgen. 

ensemblewaarden en stedenbouwkundige waarden

• Het onderzochte huis is beeldbepalend voor het oostelijke deel van de bebouwing van de Buitenkant en representatief voor de wijze waarop de laat vijftiende-eeuwse stadsmuur door bebouwing aan de buitenzijde in de loop van de achttiende eeuw uit het zicht verdween.
• De stadsmuur is van belang vanwege de betekenis voor de laat-middeleeuwse verdediging van Zwolle en vormt een zeer herkenbare begrenzing van de omvang van de stad omstreeks 1500.
• De bij de restauratie in 1976 gerealiseerde uitbreiding van het huis vormt in directe zin een breuk met het verleden maar levert door de schaal, vorm en materialisatie een positieve bijdrage aan het stadsbeeld ter plaatse.

architectuurhistorische- en bouwhistorische waarden

• Het huis is van architectuurhistorische betekenis vanwege het relatief gaaf bewaard gebleven hoofdvolume en de opbouw en indeling van de voorgevel.
• De indeling en afwerking van het interieur - dat representatief is voor de restauratieopvattingen in de jaren’70 in de vorige eeuw - is van belang vanwege de betekenis voor het oeuvre van bureau Witpaard.
• De voorgevel heeft is tevens bouwhistorisch van betekenis vanwege de afleesbaarheid van de bouwgeschiedenis van het huis.
• De scheidingswand op de begane grond tussen de hal en de keuken dateert in materiele zin uit 1976-'78 maar is conceptueel van belang voor de bouwgeschiedenis als voormalige buitenmuur en scheiding tussen het brugwachtershuis en het vertrek boven de kelder.
• Verder zijn de bewaard gebleven restanten van de stadsmuur in materiële zin van grote bouwhistorische waarde.